Η ανάγνωση είναι
πολύπλοκη. Απαιτεί από τον εγκέφαλό μας να συνδέσει τα γράμματα με τους ήχους,
να βάλει αυτούς τους ήχους στη σωστή σειρά και να συγκεντρώσει τις λέξεις σε
προτάσεις και παραγράφους που μπορούμε να διαβάσουμε και να κατανοήσουμε.
Τα άτομα με δυσλεξία δυσκολεύονται να
συνδυάσουν τα γράμματα που βλέπουν στη σελίδα με τους ήχους που κάνουν αυτά τα
γράμματα και οι συνδυασμοί γραμμάτων. Και όταν έχουν πρόβλημα με αυτό το βήμα,
όλα τα άλλα βήματα είναι πιο δύσκολα.
Τα παιδιά και οι ενήλικες με δυσλεξία
δυσκολεύονται να διαβάσουν με ευχέρεια, να συλλαβίσουν σωστά τις λέξεις και να
μάθουν μια δεύτερη γλώσσα, μεταξύ άλλων προκλήσεων. Αλλά αυτές οι δυσκολίες δεν
έχουν καμία σχέση με τη συνολική νοημοσύνη τους. Στην πραγματικότητα, η δυσλεξία
είναι μια απροσδόκητη δυσκολία στην ανάγνωση σε ένα άτομο που έχει τη νοημοσύνη
να είναι πολύ καλύτερος αναγνώστης. Ενώ τα άτομα με δυσλεξία είναι αργοί
αναγνώστες, συχνά, παραδόξως, είναι πολύ γρήγοροι και δημιουργικοί στοχαστές με
ισχυρές ικανότητες συλλογισμού.
Η δυσλεξία είναι επίσης πολύ συχνή,
καθώς επηρεάζει το 20 τοις εκατό του πληθυσμού και αντιπροσωπεύει το 80-90 τοις
εκατό όλων των ατόμων με μαθησιακές δυσκολίες. Επιστημονικές έρευνες δείχνουν
διαφορές στη συνδεσιμότητα του εγκεφάλου μεταξύ παιδιών με δυσλεξία και παιδιών
με τυπική ανάγνωση, παρέχοντας μια νευρολογική βάση για τον λόγο που η άνετη
ανάγνωση αποτελεί αγώνα για τα άτομα με δυσλεξία.
Η δυσλεξία δεν μπορεί να "θεραπευτεί" - είναι δια βίου. Όμως, με τις σωστές υποστηρίξεις, τα άτομα με δυσλεξία μπορούν να γίνουν εξαιρετικά επιτυχημένοι μαθητές και ενήλικες.
Ενδείξεις Δυσλεξίας
Τα σημάδια της δυσλεξίας μπορεί να εμφανιστούν ήδη από την προσχολική ηλικία. Είτε είστε γονέας ή δάσκαλος - είτε πιστεύετε ότι μπορεί να έχετε δυσλεξία εσείς οι ίδιοι - εδώ θα βρείτε τι πρέπει να προσέξετε, ξεκινώντας από τα πρώτα χρόνια μέχρι την ενηλικίωση.
Στα προσχολικά χρόνια
1. Προβλήματα στην εκμάθηση κοινών παιδικών τραγουδιών
2. Δυσκολία στην εκμάθηση (και στη μνήμη) των ονομάτων των γραμμάτων του αλφαβήτου
3. Φαίνεται να μην μπορεί να αναγνωρίσει τα γράμματα στο όνομά του/της
4. Προφέρει λανθασμένα οικείες λέξεις- επίμονη "μωρουδίστικη ομιλία".
5. Δεν αναγνωρίζει ομοιοκαταληξίες όπως γάτα, νυχτερίδα, αρουραίος
6. Οικογενειακό ιστορικό δυσκολιών ανάγνωσης ή/και ορθογραφίας (η δυσλεξία συχνά κληρονομείται στις οικογένειες)
Νηπιαγωγείο & Πρώτη τάξη
Δυσκολίες
1. Λάθη ανάγνωσης που δεν δείχνουν καμία σχέση με τους ήχους των γραμμάτων στη σελίδα - θα πει "κουτάβι" αντί για τη γραπτή λέξη "σκύλος" σε μια εικονογραφημένη σελίδα με την εικόνα ενός σκύλου
2. Δεν καταλαβαίνει ότι οι λέξεις διαχωρίζονται
3. Παραπονιέται για το πόσο δύσκολο είναι το διάβασμα- "εξαφανίζεται" όταν έρχεται η ώρα να διαβάσει
4. Ιστορικό προβλημάτων ανάγνωσης στους γονείς ή στα αδέλφια του
5. Δεν μπορεί να βγάλει στον ήχο ούτε απλές λέξεις όπως γάτα, χάρτης, ύπνος
6. Δεν συνδέει τα γράμματα με τους ήχους.
Δυνατά σημεία
1. Περιέργεια
2. Μεγάλη φαντασία
3. Ικανότητα να καταλαβαίνει τα πράγματα- καταλαβαίνει την ουσία των πραγμάτων
4. Πρόθυμη αποδοχή νέων ιδεών
5. Καλή κατανόηση νέων εννοιών
6. Εκπληκτική ωριμότητα
7. Μεγαλύτερο λεξιλόγιο από το τυπικό για την ηλικιακή ομάδα
8. Απολαμβάνει να λύνει γρίφους
9. Ταλέντο στην κατασκευή μοντέλων
10. Εξαιρετική κατανόηση ιστοριών που του διαβάζουν ή του λένε
Δευτέρα Δημοτικού μέχρι το Λύκειο
Ανάγνωση
1. Πολύ αργή απόκτηση αναγνωστικών δεξιοτήτων. Η ανάγνωση είναι αργή και αδέξια
2. Δυσκολεύεται να διαβάσει άγνωστες λέξεις, συχνά κάνει άγριες εικασίες επειδή δεν μπορεί να ακούσει τη λέξη
3. Δεν φαίνεται να έχει στρατηγική για την ανάγνωση νέων λέξεων
4. Αποφεύγει να διαβάζει δυνατά
Ομιλία
1. Ψάχνει για μια συγκεκριμένη λέξη και καταλήγει να χρησιμοποιεί αόριστη γλώσσα, όπως "πράγματα" ή "πράγμα", χωρίς να κατονομάζει το αντικείμενο
2. Κάνει παύσεις, διστάζει και/ή χρησιμοποιεί πολλά "εμ" όταν μιλάει
3. Μπερδεύει λέξεις που ακούγονται όμοιες.
4. Κακή προφορά μεγάλων, άγνωστων ή περίπλοκων λέξεων
5. Φαίνεται να χρειάζεται επιπλέον χρόνο για να απαντήσει σε ερωτήσεις
Σχολείο και ζωή
1. Δυσκολεύεται να θυμάται ημερομηνίες, ονόματα, αριθμούς τηλεφώνου, τυχαίες λίστες
2. Δυσκολεύεται να τελειώσει εγκαίρως τα τεστ
3. Ακραία δυσκολία στην εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας
4. Κακή ορθογραφία
5. Ακατάστατος γραφικός χαρακτήρας
6. Χαμηλή αυτοεκτίμηση που μπορεί να μην είναι άμεσα ορατή
Δυνατά σημεία
1. Εξαιρετικές δεξιότητες σκέψης: εννοιολόγηση, συλλογισμός, φαντασία, αφαίρεση
2. Μάθηση που επιτυγχάνεται καλύτερα μέσω του νοήματος παρά μέσω της απομνημόνευσης
3. Ικανότητα κατανόησης της "μεγάλης εικόνας"
4. Υψηλό επίπεδο κατανόησης όσων του διαβάζουν
5. Ικανότητα να διαβάζει και να κατανοεί σε υψηλό επίπεδο υπερμαθημένες (ή πολύ εξασκημένες) λέξεις σε έναν ειδικό τομέα ενδιαφέροντος- για παράδειγμα, αν αγαπά τη μαγειρική μπορεί να είναι σε θέση να διαβάζει περιοδικά τροφίμων και βιβλία μαγειρικής
6. Βελτίωση καθώς ένας τομέας ενδιαφέροντος γίνεται πιο εξειδικευμένος και εστιασμένος - και αναπτύσσεται ένα μικροσκοπικό λεξιλόγιο που επιτρέπει την ανάγνωση σε αυτόν τον θεματικό τομέα
7. Ένα εκπληκτικά εξελιγμένο λεξιλόγιο ακρόασης
8. Αριστεύει σε τομείς που δεν εξαρτώνται από την ανάγνωση, όπως τα μαθηματικά, οι υπολογιστές και οι εικαστικές τέχνες, ή σε πιο εννοιολογικά (αντί για θέματα που βασίζονται σε γεγονότα), όπως η φιλοσοφία, η βιολογία, οι κοινωνικές σπουδές, οι νευροεπιστήμες και η δημιουργική γραφή.
Τρόποι αντιμετώπισης
Όπως προαναφέρθηκε, η δυσλεξία δεν θεραπεύεται
αλλά μπορεί να βελτιωθεί σημαντικά, με την εκπαίδευση του παιδιού. Μέσω των
ειδικών θεραπευτών, των ψυχολόγων και των λογοθεραπευτών, μπορεί σταδιακά να
ανακαλύψει τα δυνατά του σημεία, να τα καλλιεργήσει και να φτάσει σε ένα πολύ
ικανοποιητικό επίπεδο ανάγνωσης, γραφής και κατανόησης.
Το σημαντικό σε αυτές τις περιπτώσεις,
είναι να αποδεχθούμε το πρόβλημα με το οποίο διαγνώστηκε το παιδί μας και να το
βοηθήσουμε όσο περισσότερο μπορούμε. Φυσικά, δεν πρέπει να αγνοούμε το γεγονός πως κάθε άνθρωπος έχει τους δικούς του ρυθμούς
και χρειάζεται τον δικό του χρόνο. Αυτό δεν σημαίνει, όμως, πως δεν είναι
λειτουργικός ή πως δεν μπορεί να ακολουθήσει την όποια καριέρα επιθυμεί.
Άλλωστε μην ξεχνάτε πως πολλοί σημαντικοί
διανοούμενοι, επιστήμονες και καλλιτέχνες, έχουν έρθει αντιμέτωποι με την
πρόκληση της δυσλεξίας, όπως ο Pablo Picasso.
Επιμέλεια και μετάφραση: Παπαδοπούλου Αναστασία, Ψυχολόγος